Siêu thực phẩm là những thực phẩm được cho là mang lại lợi ích dinh dưỡng đặc biệt. Chúng thường giàu vitamin, chất chống oxy hóa, chất xơ hoặc chất béo lành mạnh. Một số ví dụ nổi tiếng bao gồm quả việt quất, cải xoăn, hạt diêm mạch, hạt chia, quả acai và tảo xoắn.

Những thực phẩm này được ca ngợi vì có tác dụng tăng cường năng lượng, cải thiện làn da, hỗ trợ tiêu hóa hoặc thậm chí giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.

Nhưng điều gì làm nên một loại thực phẩm được gọi là "siêu thực phẩm"? Đáng ngạc nhiên là không có định nghĩa khoa học hay quy định chính thức nào. Thuật ngữ này chủ yếu được thúc đẩy bởi tiếp thị, chứ không phải tiêu chuẩn y tế.

Lợi ích dinh dưỡng: Sự thật hay hư cấu?

Nhiều siêu thực phẩm chứa hàm lượng dinh dưỡng cao. Ví dụ, quả việt quất chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp trung hòa các gốc tự do trong cơ thể. Hạt chia giàu chất xơ và protein thực vật. Các loại rau lá xanh như cải xoăn cung cấp vitamin K, folate và sắt. Tuy nhiên, hầu hết các chất dinh dưỡng này cũng có thể được tìm thấy trong các loại thực phẩm phổ biến hơn như táo, cà rốt, yến mạch hoặc rau bina. Điều thực sự quan trọng là một chế độ ăn uống cân bằng theo thời gian—chứ không chỉ là tiêu thụ một vài thành phần thời thượng.

Siêu thực phẩm có đáng giá không?

Siêu thực phẩm thường có giá cao hơn so với các loại trái cây và rau củ hàng ngày, chẳng hạn như táo, cam và chuối. Mặc dù chúng được quảng cáo là có lợi ích sức khỏe đặc biệt, nhưng chuyên gia dinh dưỡng Jessica Cording nhấn mạnh rằng không có giải pháp thần kỳ nào. Thay vì chi tiêu nhiều hơn cho các siêu thực phẩm đắt tiền như bột acai hoặc thực phẩm bổ sung tảo xoắn, sẽ thiết thực và có lợi hơn nếu tập trung vào các loại thực phẩm giá cả phải chăng, dễ tiếp cận và cung cấp các chất dinh dưỡng tương tự. Cách tiếp cận này đảm bảo dinh dưỡng cân bằng mà không tốn kém quá mức.

Tiếp thị đằng sau nhãn hiệu

Các công ty thực phẩm thường sử dụng thuật ngữ "siêu thực phẩm" để tăng sức hấp dẫn và thúc đẩy doanh số của một số sản phẩm nhất định. Nhãn hiệu này có thể tạo ra ấn tượng sai lầm rằng chỉ cần tiêu thụ những thực phẩm này sẽ mang lại sức khỏe tốt hơn. Tuy nhiên, không một loại thực phẩm nào, bất kể hàm lượng dinh dưỡng, có thể ngăn ngừa bệnh tật hoặc cung cấp dinh dưỡng đầy đủ. Việc quá phụ thuộc vào một "siêu thực phẩm" cụ thể có thể khiến mọi người bỏ qua tầm quan trọng của sự đa dạng trong chế độ ăn uống tổng thể. Như Tiến sĩ Marion Nestle, giáo sư dinh dưỡng tại Đại học New York, nhấn mạnh, "Chính chế độ ăn uống tổng thể mới là yếu tố quan trọng."

Nghiên cứu Khoa học và Hạn chế

Các nghiên cứu thực sự cho thấy nhiều siêu thực phẩm có đặc tính tăng cường sức khỏe. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu được thực hiện trong phòng thí nghiệm hoặc trên động vật, chứ không phải thông qua các thử nghiệm dài hạn trên người quy mô lớn. Điều đó có nghĩa là lợi ích trong thực tế có thể không rõ rệt như quảng cáo. Hãy luôn tìm kiếm các nghiên cứu được bình duyệt trước khi đặt niềm tin vào một tuyên bố sức khỏe mới.

Chế độ ăn toàn phần so với chế độ ăn chỉ chứa một thành phần

Thay vì chỉ tập trung vào một hoặc hai loại "siêu thực phẩm", các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị một chế độ ăn giàu đa dạng các loại thực phẩm toàn phần. Điều này bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, rau củ, protein nạc, các loại hạt và trái cây. Thay vì chỉ thêm một vài loại quả mọng vào sinh tố, bạn có thể kết hợp các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng với giá cả phải chăng như yến mạch, chuối và các loại hạt. Hãy nhớ rằng, sức khỏe được xây dựng từ những lựa chọn hàng ngày nhất quán—chứ không chỉ từ một thành phần.

Những lựa chọn thay thế dễ tiếp cận cho các siêu thực phẩm phổ biến

Không đủ khả năng mua quinoa hoặc tảo xoắn? Không sao cả. Nhiều lựa chọn tiết kiệm cũng mang lại những lợi ích tương tự:

• Thay vì quinoa, hãy thử gạo lứt hoặc lúa mạch.

• Thay acai bằng các loại quả mọng như dâu tây hoặc mâm xôi đen.

• Sử dụng đậu lăng hoặc đậu thay cho hạt chia để bổ sung chất xơ và protein.

• Thay cải xoăn bằng rau bina hoặc cải xoăn, thường rẻ hơn và cũng bổ dưỡng không kém.

Khuyến nghị của chuyên gia

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ và Viện Hàn lâm Dinh dưỡng và Ăn kiêng Hoa Kỳ khuyên nên ưu tiên một chế độ ăn uống cân bằng, bao gồm đa dạng thực phẩm từ tất cả các nhóm thực phẩm. Họ cảnh báo không nên phụ thuộc vào cái gọi là "thần dược" hay siêu thực phẩm cho sức khỏe tổng thể. Chuyên gia dinh dưỡng Keri Gans nhấn mạnh: "Ăn một củ cà rốt mỗi ngày còn tốt hơn là ăn tảo xoắn mỗi tháng một lần", nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng, nhất quán thay vì thỉnh thoảng sử dụng các loại thực phẩm bổ sung đắt tiền.

Những quan niệm sai lầm phổ biến

Nhiều người nghĩ rằng ăn siêu thực phẩm cho phép họ bỏ qua các thói quen lành mạnh khác. Điều đó không đúng. Siêu thực phẩm không thể thay thế giấc ngủ, tập thể dục, uống đủ nước hoặc kiểm soát căng thẳng. Chúng cũng không thể loại bỏ tác động của chế độ ăn uống quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn hoặc mất cân bằng. Dinh dưỡng là tổng thể, và mỗi bữa ăn đều góp phần vào sức khỏe của bạn.

Kết luận: Bạn có nên ăn siêu thực phẩm không?

Có—nhưng với những kỳ vọng thực tế. Siêu thực phẩm có thể là một sự bổ sung dinh dưỡng cho chế độ ăn uống của bạn, nhưng chúng không phải là điều kiện tiên quyết cho một sức khỏe tốt. Điều quan trọng hơn là sự đa dạng, điều độ và tính nhất quán. Trước khi mua bột đắt tiền hoặc quả mọng nhập khẩu, hãy tự hỏi bản thân: Mình đã có một chế độ ăn uống cân bằng và đầy màu sắc chưa?

Hãy lắng nghe bạn!

Bạn đã thử bất kỳ siêu thực phẩm nào chưa? Chúng có đúng như quảng cáo không? Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn—hoặc nguyên liệu lành mạnh hàng ngày yêu thích của bạn! Đôi khi những thực phẩm đơn giản nhất lại có tác động lớn nhất.