Từ bánh mì nướng bơ đến bát açai, "siêu thực phẩm" đã chiếm lĩnh kệ hàng tạp hóa, trang Instagram và các blog về sức khỏe. Nhưng chính xác thì điều gì tạo nên một loại thực phẩm "siêu"? Và quan trọng hơn - bạn có nên tin vào những lời quảng cáo thổi phồng đó không?

Hãy cùng xem xét kỹ hơn ý tưởng về thực vật siêu thực phẩm, phân tích hoạt động tiếp thị và tìm ra loại nào thực sự hữu ích và loại nào chỉ là lời quảng cáo bán hàng.

"Siêu thực phẩm" đến từ đâu?

Thuật ngữ "siêu thực phẩm" không bắt nguồn từ khoa học mà bắt nguồn từ quảng cáo. Theo chuyên gia dinh dưỡng và nghiên cứu dinh dưỡng, Tiến sĩ Marion Nestle, "siêu thực phẩm" là một thuật ngữ tiếp thị không có định nghĩa chính thức. Điều đó có nghĩa là bất kỳ loại thực phẩm nào về mặt kỹ thuật đều có thể được gọi là siêu thực phẩm, bất kể có đủ bằng chứng để chứng minh những lợi ích được cho là của nó hay không.

Nó xuất hiện lần đầu tiên vào đầu thế kỷ 20 để quảng bá chuối. Kể từ đó, các nhà tiếp thị đã sử dụng nó để mô tả các loại quả mọng, hạt, rong biển và thậm chí cả tảo - những loại thực phẩm được cho là chứa nhiều chất dinh dưỡng, chất chống oxy hóa và khả năng chống lại bệnh tật.

Nhưng việc dán nhãn một thứ gì đó là "siêu thực phẩm" có thể tạo ra ảo tưởng rằng nó là một phương thuốc chữa bách bệnh kỳ diệu, điều này thường làm sao lãng bức tranh toàn cảnh: thói quen ăn uống lâu dài.

Sự thật đằng sau mật độ dinh dưỡng

Không phải tất cả "siêu thực phẩm" đều sai lầm - nhưng sức mạnh thực sự nằm ở mật độ dinh dưỡng, chứ không phải nhãn mác.

Hãy xem xét những ví dụ sau:

1. Quả việt quất – Giàu vitamin C và chất chống oxy hóa, đặc biệt là anthocyanin. Những hợp chất này giúp giảm stress oxy hóa, vốn có liên quan đến lão hóa và bệnh mãn tính.

2. Cải xoăn – Giàu chất xơ, vitamin K, canxi và các dưỡng chất thực vật. Đây là một lựa chọn tốt, đặc biệt nếu bạn xào nhẹ hoặc thêm sống vào salad.

3. Hạt chia – Giàu axit béo omega-3, chất xơ và protein. Chúng hỗ trợ sức khỏe đường ruột và giúp bạn no lâu hơn.

Đây thực sự là những thực phẩm có lợi. Nhưng gọi chúng là "siêu thực phẩm" mà không có ngữ cảnh có thể gây hiểu lầm.

Mô hình dinh dưỡng quan trọng

Một khẩu phần nam việt quất khô sẽ không giúp bạn khỏe mạnh hơn nếu phần còn lại của chế độ ăn uống của bạn là thực phẩm siêu chế biến. Tiến sĩ David Katz, một chuyên gia y học dự phòng, nhấn mạnh điểm này: "Không có loại thực phẩm nào là chìa khóa cho sức khỏe. Chính chế độ ăn uống tổng thể mới tạo nên sự khác biệt."

Điều này có nghĩa là:

• Thêm vào, đừng quá ám ảnh. Các loại siêu thực phẩm như rau bina hoặc hạt chia là những lựa chọn bổ sung tuyệt vời—nhưng chúng không thể thay thế cho các bữa ăn cân bằng.

• Hãy kết hợp chúng. Chế độ ăn uống lành mạnh nhất rất đa dạng. Đừng chỉ ăn hạt diêm mạch mỗi ngày vì nó đang là xu hướng—hãy luân phiên các loại ngũ cốc, rau củ và protein.

• Cẩn thận với lượng đường. Nhiều sản phẩm "siêu thực phẩm" như bát açai hoặc sinh tố chứa nhiều đường bổ sung, làm mất đi nhiều lợi ích sức khỏe của chúng.

Giá của nhãn hiệu siêu thực phẩm

Nhiều loại được gọi là siêu thực phẩm thường có giá cao ngất ngưởng. Một túi nhỏ nam việt quất khô hoặc bột tảo xoắn có thể đắt gấp năm lần một cây bông cải xanh hoặc một túi yến mạch, mặc dù yến mạch có thể cung cấp lượng dinh dưỡng tương đương.

Trên thực tế, nhiều loại rau củ hàng ngày—như bắp cải tím, cà rốt và đậu—cũng giàu dinh dưỡng nhưng hiếm khi được liệt kê vào danh sách "siêu thực phẩm". Tại sao? Bởi vì chúng không phải là loại rau củ lạ, hợp thời hay dễ tiếp thị.

Nếu ngân sách là vấn đề quan trọng (và điều này đúng với hầu hết mọi người), hãy bỏ qua những loại bột giá 15 đô la và tập trung vào các loại cây trồng địa phương, tươi ngon, đầy màu sắc. Chúng mang lại giá trị dinh dưỡng thực sự mà không cần phải trả giá quá cao.

Khi tư duy siêu thực phẩm trở nên rủi ro

Việc quá tin tưởng vào danh hiệu "siêu thực phẩm" có thể khiến mọi người tiêu thụ quá mức một số loại thực phẩm nhất định—hoặc tệ hơn, bỏ qua lời khuyên y tế. Ví dụ:

• Chỉ dựa vào sinh tố xanh có thể khiến bạn bị thiếu hụt các chất dinh dưỡng thiết yếu khác.

• Những người đang dùng thuốc nên thận trọng: ví dụ như bưởi có thể ảnh hưởng đến tác dụng của một số loại thuốc.

Luôn tham khảo ý kiến ​​chuyên gia y tế trước khi thêm một lượng lớn "thực phẩm thần kỳ" mới vào chế độ ăn uống của bạn—đặc biệt nếu bạn có bệnh lý nền.

Siêu thực phẩm có đáng mua không?

Có, nhưng chỉ khi bạn nhìn nhận chúng như một phần của một tổng thể lớn hơn. Ăn hạt chia trong sữa chua ư? Tuyệt vời. Thay gạo trắng bằng hạt diêm mạch ư? Tuyệt vời. Nhưng mong đợi bột açai có thể giải độc toàn bộ cơ thể ư? Đó chỉ là chiêu trò tiếp thị.

Để thực sự hưởng lợi từ các loại thực vật giàu dinh dưỡng:

1. Ăn đủ màu sắc – Đĩa thức ăn của bạn càng nhiều màu sắc, thì lượng dinh dưỡng càng đa dạng.

2. Nhìn xa hơn nhãn mác – Hãy tự hỏi: Liệu thực phẩm này có giàu dinh dưỡng và giá cả phải chăng không?

3. Hãy hoài nghi về các xu hướng – Các trào lưu sức khỏe thay đổi rất nhanh. Một thói quen lành mạnh là điều bạn có thể duy trì trong nhiều năm.

Suy nghĩ cuối cùng: Không phải một loại thực phẩm—mà là cái nĩa

Lần tới khi bạn bị cám dỗ bởi một hỗn hợp "siêu thực phẩm" đắt tiền hoặc một xu hướng mới nhất trên mạng xã hội, hãy hít thở thật sâu. Hãy tự hỏi bản thân: Mình đã ăn nhiều loại thực phẩm nguyên chất, thực sự chưa? Nếu có, có lẽ bạn đã làm tốt hơn hầu hết mọi người rồi.

Thưởng thức bánh pudding hạt chia hay rắc hạt lanh lên ngũ cốc không có gì sai cả—nhưng đừng để những lời đồn thổi làm bạn mất tập trung khỏi sự thật lớn hơn: sức khỏe thực sự đến từ việc ăn uống cân bằng, đều đặn, chứ không phải từ một thành phần thần kỳ nào đó.

Quan điểm của bạn về siêu thực phẩm là gì? Bạn đã bao giờ thử một loại thực phẩm nào đó đúng như quảng cáo—hoặc cảm thấy lãng phí tiền bạc chưa?