Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao một vài loại trái cây lại ngọt hơn, thơm hơn vào những thời điểm nhất định trong năm? Đó chính là phép màu của việc ăn theo mùa.

Khi trái cây đúng mùa, chúng không chỉ tươi ngon hơn mà còn rẻ hơn và chứa nhiều dưỡng chất hơn. Trên khắp thế giới, từng vùng khí hậu, thổ nhưỡng và truyền thống canh tác mang đến các loại trái cây mùa vụ đặc trưng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi xuyên các châu lục để khám phá những loại trái cây theo mùa và hướng dẫn bạn cách tận hưởng tinh túy từ thiên nhiên quanh năm.

Tại sao nên ăn theo mùa

Ăn trái cây theo mùa không chỉ là chuyện vị ngon. Nhiều nghiên cứu về dinh dưỡng môi trường cho thấy, trái cây thu hoạch đúng mùa thường giữ được giá trị dinh dưỡng cao hơn vì được để chín tự nhiên thay vì hái non rồi xử lý chín giả. Ngoài ra, tiêu thụ sản phẩm mùa vụ còn hỗ trợ nông dân địa phương và giảm chi phí môi trường từ vận chuyển đường dài. Tóm lại: trái cây theo mùa tươi hơn, lành mạnh hơn và có lợi cho hành tinh.

Trái cây mùa xuân: Khởi đầu tươi mới

Mùa xuân là mùa tái sinh, và các loại quả cũng mang đến cảm giác nhẹ nhàng, thanh mát. Ở Bắc bán cầu (ví dụ: Mỹ, châu Âu), dâu tây bắt đầu chín đầu mùa xuân. Mơ, mận Nhật (loquat) và anh đào cũng xuất hiện, tạo nên sự kết hợp ngọt ngào và chua dịu. Tại Nhật Bản, ngoài hoa anh đào thì dâu “Tochiotome” địa phương cũng là biểu tượng mùa xuân. Trong khi đó, ở vùng Địa Trung Hải như Tây Ban Nha và Hy Lạp, các loại họ cam quýt như cam và cam đỏ vẫn còn rộ vào đầu xuân trước khi tàn dần.

Trái cây mùa hè: Đỉnh điểm ngọt ngào

Mùa hè là thời điểm vàng cho tín đồ trái cây. Nắng ấm và ngày dài giúp tích tụ đường, khiến trái cây trở nên ngọt đậm nhất. Ở Bắc Mỹ và châu Âu, hãy tìm blueberries, raspberries, dưa hấu, đào, xuân đào (nectarine) và mận — đều giàu nước, chất chống oxy hóa, và lý tưởng cho thời tiết nóng. Ở Đông Nam Á, mùa hè là lúc xoài chín rộ. Những giống như Alphonso và Kesar nổi tiếng bởi vị béo, thơm và kết cấu mượt mà. Các vùng nhiệt đới như Philippines có những đặc sản mùa hè như lanzones, mít và chôm chôm. Còn Úc (thuộc Nam bán cầu) thì trải nghiệm mùa trái cây ngọt từ tháng 12 đến tháng 2 — đúng lúc họ đang vào mùa hè.

Trái cây mùa thu: Đậm đà, tròn vị

Khi không khí bắt đầu se lạnh, mùa thu mang đến những loại quả nặng vị hơn, có chiều sâu. Táo là ngôi sao ở nhiều nơi trong thời gian này — từ Granny Smith chua nhẹ đến Fuji ngọt dịu, có táo phù hợp với mọi khẩu vị. Lê, hồng và nho cũng là những món không thể thiếu mùa thu. Ở Hàn Quốc, lê Á châu giòn rụm, ngọt như mật là đặc sản. Ở Trung Đông, lựu mùa thu được trân trọng vì vị chua ngọt và hàm lượng chống oxy hóa cao. Quả sung cũng chín rộ đầu mùa thu ở những vùng như Ý và California — giàu chất xơ, khoáng, vừa ngon vừa bổ.

Trái cây mùa đông: Sắc sáng giữa giá lạnh

Mùa đông tưởng chừng khắc nghiệt với trái cây, nhưng nhiều loại lại phát huy ưu thế trong khí hậu mát. Họ cam quýt là vua của mùa này: cam, quýt, bưởi, chanh thu hoạch vào những tháng lạnh và cung cấp lượng vitamin C quan trọng. Ở vùng nhiệt đới như Việt Nam, mùa đông là lúc chanh dây, khế và đu đủ phát triển tốt. Ở New Zealand, các loại berry như blackberry và boysenberry chín rộ từ tháng 12 đến tháng 2 là mùa hè ở đó. Quả kiwi, đặc biệt ở Ý và New Zealand, cũng là lựa chọn phổ biến mùa đông, cung cấp vitamin C, chất xơ và chất chống oxy hóa — món ăn vặt hoàn hảo giữa tiết lạnh.

Trái cây theo mùa ở Nam bán cầu

Đừng quên nửa còn lại của địa cầu! Những quốc gia như Úc, Chile và Nam Phi có mùa trái cây ngược với Bắc bán cầu. Chẳng hạn, khi châu Âu đang giữa mùa hè thì ở Úc lại là mùa đông. Điều đó nghĩa là anh đào, berry, dưa trong nước Úc thu hoạch rộ vào cuối tháng 12, còn táo và lê lại chín vào tháng 5, 6. Địa hình dài hẹp của Chile tạo ra nhiều kiểu khí hậu khác nhau, biến quốc gia này thành nguồn xuất khẩu trái cây mùa vụ đa dạng—đặc biệt là nho và kiwi vào tháng 3 và 4.

Cách mua trái cây theo mùa

Cách đơn giản nhất để ăn theo mùa là ghé chợ nông sản địa phương hoặc chú ý biến động giá ở siêu thị. Trái cây mùa vụ thường rẻ hơn do dồi dào và lấy từ nguồn gần. Bạn cũng có thể dùng ứng dụng hoặc lịch vùng để theo dõi loại quả nào đang đúng mùa tại nơi bạn sống. Khi mua trái cây nhập khẩu, kiểm tra xuất xứ và đối chiếu với mùa vụ của vùng đó để đảm bảo độ tươi. Một mẹo hay khác là đông lạnh trái cây khi chúng đang đúng mùa: berry đông lạnh hay xoài cắt miếng giữ lại phần lớn dưỡng chất, dùng cho sinh tố, yến mạch hoặc món tráng miệng quanh năm.

Lợi ích dinh dưỡng của việc ăn theo mùa

Theo chuyên gia dinh dưỡng Dr. Megan Rossi, ăn theo mùa giúp đa dạng hệ vi sinh đường ruột nhờ thay đổi các loại chất xơ và hợp chất thực vật trong năm. Tạp chí British Journal of Nutrition cũng ghi nhận trái cây tươi theo mùa thường có hàm lượng vitamin và phytochemical cao hơn. Điều đó có nghĩa là bạn không chỉ thưởng thức vị ngon mà còn cung cấp đúng những gì cơ thể cần tại thời điểm đó.

Truyền thống văn hóa gắn với trái cây theo mùa

Ở nhiều nền văn hóa, trái cây mùa vụ là phần không thể thiếu trong các lễ hội. Ví dụ, tại Mexico, ổi và tejocote là nguyên liệu quan trọng trong món nước trái cây truyền thống mùa đông. Những tập tục này phản ánh mối liên hệ sâu sắc giữa truyền thống con người và nông nghiệp và cách trái cây theo mùa đã dệt nên đời sống của chúng ta.

Suy nghĩ cuối: Theo nhịp điệu của tự nhiên

Thiên nhiên có một nhịp điệu hoàn hảo—mang đến chính xác những gì ta cần vào đúng thời điểm. Bằng việc ăn trái cây đúng mùa, bạn nuôi dưỡng sức khỏe, hỗ trợ nông dân bản địa và góp phần bảo vệ hành tinh. Bạn mong chờ loại trái cây mùa nào nhất mỗi năm? Bạn có phát hiện gì mới trong chuyến đi nào đó? Chia sẻ cách bạn đưa trái cây theo mùa vào chế độ ăn và mẹo tìm nguồn tươi ngon nhé!