Chúng ta đều biết cá heo thông minh, nhưng bạn có biết chúng cũng là chuyên gia về âm thanh không? Trong khi chúng ta chủ yếu dựa vào mắt để hiểu thế giới, cá heo sử dụng âm thanh theo một cách hoàn toàn khác.

Thông qua một khả năng đặc biệt gọi là định vị bằng tiếng vang, chúng có thể "nhìn" bằng tai. Giống như có một sonar tích hợp! Hãy cùng khám phá cách thức hoạt động của nó và tại sao nó lại là một công cụ sinh tồn đáng kinh ngạc đối với cá heo.

Định vị bằng tiếng vang chính xác là gì?

Định vị bằng tiếng vang là một cách tự nhiên để cảm nhận mọi thứ bằng sóng âm. Cách thức hoạt động như sau: cá heo phát ra một loạt âm thanh lách cách, giống như tiếng nổ liên hồi. Những âm thanh này truyền qua nước và dội lại các vật thể như cá, đá hoặc thậm chí là thuyền. Khi sóng âm phản hồi, cá heo lắng nghe cẩn thận để xác định khoảng cách của một vật, kích thước của vật và hình dạng của vật. Gần giống như chúng đang xây dựng một hình ảnh 3D bên trong đầu mình—chỉ bằng cách lắng nghe.

Cá heo tạo ra tiếng lách cách như thế nào

Bạn có thể tự hỏi những âm thanh lách cách này đến từ đâu. Cá heo không dùng miệng để làm việc này. Thay vào đó, chúng có một phần đặc biệt trên đầu gọi là dưa. Đó là một phần tròn, béo ở phía trước trán. Chúng sử dụng phần này để tập trung các âm thanh mà chúng tạo ra. Âm thanh lách cách thực sự được tạo ra từ mô gần lỗ thở của chúng. Khi chúng phát ra tiếng lách cách, âm thanh lan truyền như một tia sáng vào trong nước. Dưa hấu định hình và định hướng âm thanh, gần giống như đèn pin chiếu sáng trong đại dương tối tăm.

Cách chúng bắt được âm thanh phản xạ

Khi âm thanh dội lại từ vật gì đó và phản xạ trở lại, cá heo bắt được âm thanh đó bằng xương hàm dưới của chúng. Thật ngạc nhiên, hàm của chúng thu được các rung động và truyền thẳng đến tai trong của cá heo. Từ đó, não nhanh chóng thực hiện phần còn lại—phân tích âm thanh và hình thành một hình ảnh tinh thần rõ nét. Nó cực kỳ nhanh và cực kỳ chính xác. Đó là cách cá heo có thể tìm thấy những con cá nhỏ ngay cả trong vùng nước đục hoặc bóng tối hoàn toàn.

Tại sao định vị bằng tiếng vang lại mạnh mẽ đến vậy

Ở vùng biển sâu, nơi ánh sáng không truyền đi tốt, định vị bằng tiếng vang mang lại cho cá heo một lợi thế rất lớn. Chúng có thể tránh được động vật ăn thịt, tìm thức ăn và giao tiếp với nhau ngay cả khi chúng không nhìn thấy nhiều. Nó đặc biệt hữu ích trong vùng nước nhiều mây hoặc tối, nơi tầm nhìn bị hạn chế. Một số con cá heo thậm chí có thể biết được một con cá đang ẩn náu dưới cát hay bên trong hang động—chỉ bằng cách âm thanh phản xạ trở lại.

Cá heo tinh chỉnh khả năng định vị bằng tiếng vang như thế nào

Cá heo có thể thay đổi tốc độ và độ mạnh của tiếng kêu lách cách. Khi chúng chỉ bơi xung quanh, chúng kêu lách cách chậm hơn. Nhưng khi chúng sắp bắt được thứ gì đó hoặc khám phá một khu vực nhỏ, chúng sẽ tăng tốc tiếng kêu lách cách thành tiếng vo ve. Điều này cung cấp cho chúng thông tin chi tiết hơn, giống như việc phóng to bằng ống kính máy ảnh. Các nhà khoa học gọi đây là "tiếng vo ve cuối cùng" và thường là dấu hiệu cho thấy một con cá heo sắp vồ được bữa ăn của mình.

Các loài động vật khác có khả năng định vị bằng tiếng vang

Cá heo không phải là loài duy nhất có khả năng này. Cá voi và dơi cũng sử dụng khả năng định vị bằng tiếng vang, mặc dù chúng sống ở những môi trường khác nhau. Dơi sử dụng khả năng này trên không để bắt côn trùng, trong khi cá heo sử dụng khả năng này dưới nước để theo dõi cá và tránh nguy hiểm. Ngay cả một số người mù cũng học cách sử dụng tiếng lách cách lưỡi để định hướng xung quanh bằng cách lắng nghe cách âm thanh phản xạ trở lại. Thật tuyệt vời, phải không?

Chúng ta có thể học được gì từ cá heo?

Nghiên cứu định vị bằng tiếng vang của cá heo đã truyền cảm hứng cho rất nhiều công nghệ hiện đại. Các nhà khoa học và kỹ sư đã thiết kế các hệ thống sonar dưới nước và robot dựa trên cách cá heo sử dụng âm thanh. Ngay cả một số công cụ chụp ảnh y tế cũng lấy ý tưởng từ món quà tự nhiên này. Chúng ta càng hiểu về sonar của cá heo, chúng ta càng nhận ra thiên nhiên có thể tiên tiến đến mức nào.

Hãy dành một chút thời gian để tự hỏi

Thật không thể tin được khi cá heo có thể "nhìn" chỉ bằng âm thanh? Giống như có giác quan thứ sáu vậy! Lần tới khi bạn nghĩ về đại dương, hãy tưởng tượng một thế giới không chỉ có cảnh tượng, mà còn có âm thanh dội lại và vẽ nên một bức tranh trong tâm trí.

Bạn đã bao giờ thử nhắm mắt lại và lắng nghe thế giới xung quanh mình một cách cẩn thận chưa? Hãy thử ngay hôm nay và cho chúng tôi biết bạn khám phá ra điều gì nhé! Có thể trong mỗi chúng ta đều có một chú cá heo nhỏ.