Tại sao Mặt Trăng thay đổi
Nguyễn Huy Bảo Khánh
| 09-06-2025

· Nhóm thiên văn
Chúng ta đều đã từng ngước nhìn mặt trăng và tự hỏi tại sao nó dường như thay đổi kích thước. Một đêm, nó trông rất lớn và gần, trong khi đêm tiếp theo, nó trông nhỏ và xa.
Sự thật đằng sau những biến thể kích thước này vừa hấp dẫn vừa có căn cứ khoa học. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá lý do tại sao đôi khi mặt trăng trông lớn hơn và đôi khi nhỏ hơn, giải mã bí ẩn đằng sau kích thước dao động của nó.
Nguyên nhân nào khiến Mặt Trăng thay đổi kích thước?
Lý do chính khiến Mặt Trăng có vẻ thay đổi kích thước là do quỹ đạo hình elip của nó quanh Trái Đất. Mặt Trăng không quay quanh Trái Đất theo một vòng tròn hoàn hảo; thay vào đó, nó đi theo một quỹ đạo hình bầu dục, nghĩa là có những lúc nó ở gần Trái Đất hơn (gọi là cận điểm) và có những lúc nó ở xa hơn (gọi là viễn điểm). Khi Mặt Trăng ở cận điểm, nó trông to hơn trên bầu trời và khi ở viễn điểm, nó trông nhỏ hơn.
Siêu trăng: Một cảnh tượng hiếm có và tuyệt đẹp
Bạn có thể đã nghe thuật ngữ "siêu trăng". Hiện tượng này xảy ra khi Mặt Trăng vừa tròn vừa ở điểm gần Trái Đất nhất. Trong một siêu trăng, Mặt Trăng có thể to hơn tới 14% và sáng hơn 30% so với khi nó ở điểm xa nhất. Mặc dù siêu trăng không phải là hiện tượng cực kỳ hiếm, nhưng chúng chắc chắn là một cảnh tượng ngoạn mục nhắc nhở chúng ta về kích thước của Mặt Trăng có thể thay đổi nhiều như thế nào.
Ảo ảnh quang học: Ảo ảnh Mặt trăng
Đôi khi, Mặt trăng trông to hơn ngay cả khi không ở cận điểm. Hiện tượng này được gọi là "ảo ảnh Mặt trăng". Khi Mặt trăng ở gần đường chân trời, nó trông to hơn đáng kể so với khi ở trên cao trên bầu trời, mặc dù kích thước của nó không thay đổi. Các nhà khoa học tin rằng ảo ảnh quang học này xảy ra vì não của chúng ta so sánh Mặt trăng với các vật thể trên đường chân trời, như cây cối hoặc tòa nhà, khiến nó có vẻ to hơn. Ngược lại, khi Mặt trăng ở trên cao trên bầu trời, không có vật gì gần đó để não chúng ta so sánh và nó trông nhỏ hơn.
Vai trò của Bầu khí quyển Trái đất
Bầu khí quyển Trái đất cũng đóng vai trò trong hình dạng của Mặt trăng. Khi Mặt trăng ở thấp trên bầu trời, ánh sáng của nó phải đi qua một lớp khí quyển dày hơn, điều này có thể khiến Mặt trăng trông hơi đỏ hơn và to hơn do sự tán xạ ánh sáng. Hiệu ứng này đặc biệt dễ nhận thấy trong thời gian trăng mọc, khi Mặt trăng trông rất lớn và có màu cam hoặc đỏ. Khi Mặt Trăng lên cao hơn, nó đi qua ít bầu khí quyển của Trái Đất hơn và ánh sáng của nó trở nên trắng hơn, kích thước cũng có vẻ điển hình hơn.
Kích thước của Mặt trăng có ảnh hưởng đến ảnh hưởng của nó lên Trái đất không?
Mặc dù kích thước của Mặt trăng có thể thay đổi theo quan điểm của chúng ta, nhưng ảnh hưởng hấp dẫn của nó lên Trái đất vẫn không đổi. Mặt trăng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra thủy triều đại dương và ổn định sự quay của Trái đất. Vì vậy, cho dù Mặt trăng ở điểm gần nhất hay xa nhất với Trái đất, nó vẫn có cùng tác động đến thủy triều và sự quay của hành tinh chúng ta.
Cách tận hưởng vẻ đẹp của Mặt trăng
Bất kể kích thước của Mặt trăng là bao nhiêu, bạn luôn nên dành một chút thời gian để ngước nhìn và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nó. Cho dù đó là siêu trăng, trăng tròn hay chỉ là một vệt sáng trên bầu trời, Mặt trăng vẫn luôn là nguồn cảm hứng và sự kỳ diệu trong nhiều thế kỷ. Lần tới khi bạn nhìn thấy Mặt trăng, hãy nhớ rằng kích thước và hình dáng của nó được hình thành bởi các lực khoa học hấp dẫn mà chúng ta có thể tận hưởng, ngay cả khi chúng ta không phải lúc nào cũng hiểu hết về chúng.
Kết luận: Chấp nhận sự thay đổi kích thước của Mặt trăng
Vì vậy, lần tới khi bạn thấy Mặt trăng trông to hơn hay nhỏ hơn, bạn sẽ biết chính xác lý do tại sao điều đó xảy ra. Kích thước thay đổi của Mặt trăng là kết quả của quỹ đạo, ảo ảnh quang học và cách bầu khí quyển của chúng ta tương tác với ánh sáng của nó. Mặc dù chúng ta có thể không kiểm soát được độ to hay nhỏ của Mặt trăng, nhưng chúng ta chắc chắn có thể tận hưởng vẻ đẹp mà nó mang lại cho bầu trời của chúng ta. Cho dù đó là trăng tròn sáng rực hay ánh sáng kỳ lạ của một lưỡi liềm nhỏ, Mặt trăng sẽ luôn là lời nhắc nhở về sự kỳ diệu của vũ trụ.