Khi chúng ta nói về "ngủ" hoặc "cảm thấy buồn ngủ", chúng ta thường nghĩ đến động vật, đặc biệt là con người. Tuy nhiên, bạn có biết rằng một số loài thực vật cũng biểu hiện một hiện tượng tương tự như "ngủ" không? Hiện tượng này được khoa học gọi là "chuyển động ngủ của thực vật".

Nó biểu hiện bằng lá rủ xuống hoặc tự động gập lại vào ban đêm hoặc trong những khoảng thời gian cụ thể, như thể cây đang ngủ gật. Phát hiện này tự nhiên làm dấy lên sự tò mò: Tại sao cây lại hành xử theo cách này? Chúng có thực sự "buồn ngủ" không?

Cơ chế sinh lý đằng sau giấc ngủ của thực vật

1️. Nguyên nhân gây ra giấc ngủ của thực vật có liên quan chặt chẽ đến đồng hồ sinh học bên trong của chúng. Đồng hồ sinh học là một cơ chế bên trong các sinh vật sống kiểm soát nhịp điệu thời gian, cho phép chúng thích nghi với những thay đổi định kỳ trong môi trường bên ngoài.

Ở thực vật, đồng hồ sinh học điều chỉnh nhiều hoạt động sinh lý khác nhau, bao gồm quang hợp, đóng mở khí khổng và tốc độ tăng trưởng. Giấc ngủ của thực vật là biểu hiện chức năng của đồng hồ sinh học, nhằm mục đích giảm sự bốc hơi nước vào ban đêm, bảo vệ lá khỏi bị hư hại do nhiệt độ thấp và ngăn chặn côn trùng ăn lá vào ban đêm.

2. Hormone thực vật cũng đóng vai trò trong quá trình này. Auxin, axit abscisic và các hormone thực vật khác đóng vai trò quan trọng trong việc khiến lá rủ xuống hoặc gấp lại. Chúng điều chỉnh áp suất trương lực của tế bào và sự thư giãn của thành tế bào, cho phép lá tự động thay đổi tư thế vào ban đêm hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu.

Những loại cây nào "Ngủ"?

1. Mimosa pudica (Cây nhạy cảm): Khi nói đến cây ngủ, Mimosa pudica là một ví dụ điển hình. Lá của nó khép lại nhanh chóng khi chạm vào hoặc vào lúc chạng vạng, giống như một cô gái nhút nhát cúi đầu. Cơ chế phản ứng nhanh này thực chất là cách Mimosa pudica tự bảo vệ mình khỏi bị tổn hại.

2. Đậu phộng: Lá đậu phộng cũng tự động rủ xuống vào ban đêm, đi vào trạng thái "ngủ". Giấc ngủ này giúp giảm sự bốc hơi nước và tăng cường khả năng chịu hạn của cây.

3. Hoa súng: Tên "Hoa súng" ám chỉ mối liên hệ của nó với giấc ngủ. Vào ban ngày, hoa súng nở rất đẹp; vào ban đêm, hoa khép lại như thể đang đi ngủ. Hiện tượng mở vào ban ngày và khép lại vào ban đêm là một chiến lược để hoa súng thích nghi với môi trường nước và giảm mất nhiệt vào ban đêm.

4. Oxalis: Lá của Oxalis gập lại vào ban đêm, tạo thành trạng thái "ngủ" chặt chẽ. Giấc ngủ này giúp giảm sự bốc hơi nước từ bề mặt lá vào ban đêm, duy trì sự cân bằng nước của cây.

Ý nghĩa và nguồn cảm hứng của giấc ngủ thực vật

Nghiên cứu về chuyển động ngủ của thực vật không chỉ tiết lộ những bí ẩn về sinh lý thực vật mà còn cung cấp thông tin chi tiết cho sản xuất nông nghiệp.

Bằng cách hiểu được cơ chế sinh lý của giấc ngủ thực vật, chúng ta có thể kiểm soát tốt hơn môi trường sinh trưởng của cây trồng, cải thiện khả năng chống chịu stress và năng suất của chúng. Trong khi đó, hiện tượng ngủ thực vật cũng đã truyền cảm hứng cho việc suy nghĩ sâu sắc về nhịp sinh học và cơ chế điều hòa của đồng hồ sinh học, mở ra những hướng nghiên cứu mới trong lĩnh vực khoa học sự sống.

Hiện tượng thực vật "ngủ" là một món quà bí ẩn từ thiên nhiên. Nó thể hiện sự đa dạng và phức tạp của đời sống thực vật và cung cấp những manh mối có giá trị để khám phá những bí ẩn của khoa học sự sống. Trong nghiên cứu trong tương lai, chúng tôi mong muốn khám phá thêm về cơ chế sinh lý và ý nghĩa sinh thái của giấc ngủ thực vật, đóng góp thêm trí tuệ và sức mạnh cho sản xuất nông nghiệp và sức khỏe con người.