Lịch sử pha cà phê
Nguyễn Minh Hải
| 20-09-2024
· Nhóm ăn uống
Là một yếu tố quan trọng của văn hóa toàn cầu, cà phê mang theo nhiều câu chuyện ít được biết đến ngoài vai trò được công nhận rộng rãi của nó như một tác nhân kích thích.
Nó không chỉ là một thức uống mà còn được đan xen một cách phức tạp vào cấu trúc của xã hội, hệ sinh thái và văn hóa trên toàn thế giới.
Lịch sử của cà phê bắt nguồn từ một truyền thuyết cổ xưa từ vùng cao nguyên Ethiopia, nơi con người lần đầu tiên phát hiện ra tác dụng làm sảng khoái của hạt cà phê. Theo câu chuyện, một người chăn dê nhận thấy rằng đàn dê của mình trở nên tràn đầy năng lượng bất thường sau khi ăn quả mọng từ một loại cây nhất định.
Từ khởi đầu khiêm tốn này, cà phê dần lan rộng sang thế giới Ả Rập, nơi nó trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa Ả Rập.
Các quán cà phê Ả Rập không chỉ là nơi để uống cà phê mà còn là nơi các nhà triết học, nhà thơ và chính trị gia tụ họp để tham gia vào các cuộc thảo luận trí tuệ. Những quán cà phê này đóng vai trò quan trọng trong sự ra đời của tư tưởng phong trào Khai sáng.
Đến thế kỷ 17, cà phê đã du nhập vào châu Âu và nhanh chóng trở thành thức uống được ưa chuộng trong giới thượng lưu. Vào thế kỷ 18, các quán cà phê ở châu Âu cũng trở thành địa điểm quan trọng để trao đổi ý tưởng.
Nhiều phong trào chính trị và văn hóa bắt nguồn từ những không gian công cộng này, khiến cà phê trở thành nhân chứng và tham gia vào những khoảnh khắc quan trọng trong lịch sử loài người.
Về mặt môi trường, sản xuất cà phê đã có tác động sâu sắc đến hệ sinh thái.
Theo truyền thống, cà phê được trồng dưới bóng cây, một tập quán hỗ trợ đa dạng sinh học, giảm xói mòn đất và duy trì cân bằng sinh thái. Tuy nhiên, để tăng sản lượng, nhiều trang trại đã chuyển sang trồng cà phê dưới ánh nắng mặt trời.
Mặc dù phương pháp này mang lại lợi nhuận ngắn hạn cao hơn, nhưng nó lại dẫn đến nạn phá rừng, mất đa dạng sinh học và suy thoái đất. Ngoài ra, việc trồng cà phê đòi hỏi một lượng nước đáng kể và việc sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón đã dẫn đến ô nhiễm cả nguồn đất và nước.
Để ứng phó với những lo ngại về sinh thái này, nhiều nhà sản xuất cà phê đã bắt đầu quay lại phương pháp canh tác hữu cơ và trồng cà phê dưới bóng cây, nhằm mục đích giảm thiểu thiệt hại về môi trường.
Ảnh hưởng của cà phê không chỉ giới hạn ở môi trường; nó còn tác động sâu sắc đến lối sống hiện đại. Caffeine trong cà phê hoạt động như một chất kích thích hệ thần kinh trung ương, tăng cường sự tập trung trong thời gian ngắn và khiến nó trở nên không thể thiếu đối với những người quản lý lịch trình làm việc và học tập bận rộn.
Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều caffeine trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc, lo lắng, mất ngủ và các vấn đề sức khỏe khác. Theo nghĩa này, cà phê thường được gọi là "chất kích thích hợp pháp" của xã hội hiện đại.
Mặc dù nó giúp mọi người tỉnh táo trong môi trường áp lực cao, nhưng nó cũng có thể góp phần làm tăng sự lo lắng và mệt mỏi, làm trầm trọng thêm chính sự căng thẳng mà nó được sử dụng để chống lại.
Biểu hiện trong văn hóa của cà phê rất khác nhau trên khắp thế giới, phản ánh lối sống và giá trị đa dạng. Ở Ý, cà phê espresso được uống rất nhanh, phản ánh lối sống nhanh và hiệu quả.
Ngược lại, cà phê Thổ Nhĩ Kỳ được pha chậm, làm nổi bật tầm quan trọng của tương tác xã hội và trải nghiệm chung. Mặt khác, cà phê pha thủ công của Nhật Bản được coi là nghệ thuật, thể hiện sự chú ý tỉ mỉ đến từng chi tiết đặc trưng của văn hóa Nhật Bản.
Ở Ethiopia, cà phê không chỉ là thức uống hàng ngày; nó mang ý nghĩa xã hội và tâm linh sâu sắc. Nghi lễ cà phê của người Ethiopia là một truyền thống lâu đời, nơi bạn bè và gia đình tụ họp để gắn kết.
Không chỉ là một cuộc tụ họp; nó là biểu tượng của sự tin tưởng và giao tiếp, một cách thiết yếu để mọi người thể hiện cảm xúc và củng cố mối quan hệ xã hội.
Khi chúng ta xem xét tác động toàn cầu của cà phê, rõ ràng là cà phê không chỉ là một thức uống đơn thuần. Câu chuyện của nó trải dài qua lịch sử, ảnh hưởng đến thương mại, tính bền vững của môi trường và các mối quan hệ xã hội.
Trong lĩnh vực thương mại, cà phê từ lâu đã là một mặt hàng có tầm quan trọng quốc tế, kết nối những người trồng trọt ở các quốc gia đang phát triển với người tiêu dùng ở các nước phía bắc.
Sự trỗi dậy của các phong trào thương mại công bằng đã làm sáng tỏ sự bất bình đẳng trong ngành thương mại cà phê, khuyến khích các hoạt động tìm nguồn cung ứng có đạo đức và đảm bảo mức lương và điều kiện làm việc tốt hơn cho nông dân.