Ngũ cốc là thực phẩm chính trên toàn thế giới, được hàng triệu người ưa chuộng vì tính linh hoạt, dinh dưỡng và hương vị độc đáo của chúng. Nhưng không phải tất cả các loại ngũ cốc đều được tạo ra như nhau—có nhiều loại, mỗi loại có đặc điểm và công dụng riêng.

Hiểu cách phân loại ngũ cốc có thể giúp bạn chọn đúng loại cho bữa ăn của mình, nâng cao khả năng nấu nướng và thậm chí hiểu rõ những đóng góp đa dạng của chúng cho nền ẩm thực toàn cầu.

1. Phân loại dựa trên loại ngũ cốc

Cách phổ biến nhất để phân loại ngũ cốc là theo loại hạt mà chúng có nguồn gốc. Sau đây là các loại ngũ cốc chính:

Lúa mì: Là một trong những loại ngũ cốc được tiêu thụ rộng rãi nhất, lúa mì được sử dụng trong bánh mì, mì ống và nhiều loại thực phẩm khác. Các loại như lúa mì cứng, lúa mì nâu và lúa mì einkorn có kết cấu và hương vị khác nhau.

Gạo: Là thực phẩm chính ở nhiều nền văn hóa, gạo có nhiều dạng khác nhau như gạo trắng, gạo lứt, gạo basmati và gạo hoa nhài. Có thể phân loại thêm theo kích thước hạt: hạt ngắn, hạt trung bình và hạt dài.

Ngô (Bắp): Ngô rất đa năng và có thể nghiền thành bột, làm bỏng ngô hoặc ăn tươi như ngô ngọt. Ngô cũng được dùng để làm bột ngô, bánh ngô và bột ngô luộc.

Đại mạch: Được biết đến với kết cấu dai và hương vị béo ngậy, đại mạch thường được dùng trong súp, món hầm và mạch nha. Đây là nguồn chất xơ tuyệt vời và có chỉ số đường huyết thấp.

Yến mạch: Được ưa chuộng làm ngũ cốc ăn sáng như bột yến mạch, yến mạch giàu chất xơ và giúp hạ cholesterol. Chúng có nhiều dạng khác nhau như yến mạch cán mỏng, yến mạch cắt nhỏ và cám yến mạch.

Lúa miến: Một loại ngũ cốc không chứa gluten được sử dụng trong nhiều món ăn của châu Phi và châu Á, lúa miến có thể làm nổ như bỏng ngô hoặc nghiền thành bột để nướng.

Kê: Nhỏ và tròn, kê không chứa gluten và có thể dùng trong cháo, salad hoặc làm món ăn kèm. Nó giàu magiê và phốt pho.

Lúa mạch đen: Thường được dùng trong bánh mì, đặc biệt là ở Bắc và Đông Âu, lúa mạch đen có hương vị đậm đà, chắc và giàu chất dinh dưỡng như chất xơ và mangan.

2. Phân loại dựa trên phương pháp chế biến

Một cách khác để phân loại ngũ cốc là theo mức độ chế biến mà chúng trải qua. Sau đây là phân tích chi tiết:

Ngũ cốc nguyên hạt: Các loại ngũ cốc này chứa tất cả các bộ phận của hạt ngũ cốc (cám, mầm và nội nhũ) và được chế biến tối thiểu. Ví dụ bao gồm lúa mì nguyên cám, gạo lứt và yến mạch.

Ngũ cốc tinh chế: Ngũ cốc tinh chế đã loại bỏ cám và mầm, điều này cũng làm mất đi hầu hết chất xơ và chất dinh dưỡng. Gạo trắng, bột mì trắng và bột ngô là những ví dụ về ngũ cốc tinh chế.

Ngũ cốc tăng cường: Ngũ cốc tinh chế đã được bổ sung thêm một số chất dinh dưỡng, chẳng hạn như sắt và vitamin B. Bột mì tăng cường là một ví dụ phổ biến.

3. Phân loại theo mục đích sử dụng trong nấu ăn và ẩm thực

Ngũ cốc cũng có thể được phân loại theo mục đích sử dụng trong các loại nấu ăn khác nhau:

Ngũ cốc ăn sáng: Bao gồm yến mạch, lúa mì và gạo lứt, thường dùng với sữa hoặc sữa chua. Chúng có thể nóng (như yến mạch) hoặc lạnh (như ngô).

Ngũ cốc làm bánh: Lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch thường được sử dụng để làm bánh mì, bánh ngọt và bánh nướng xốp.

Ngũ cốc nấu ăn: Các loại ngũ cốc như gạo, kê và hạt diêm mạch thường được sử dụng để nấu các món mặn như cơm thập cẩm, món hầm và các món ăn kèm.

4. Phân loại theo hàm lượng dinh dưỡng

Ngũ cốc cũng có thể được phân nhóm theo hàm lượng dinh dưỡng của chúng:

Ngũ cốc giàu protein: Diêm mạch, yến mạch và hạt kê rất giàu protein, rất lý tưởng cho chế độ ăn chay và thuần chay.

Ngũ cốc giàu chất xơ: Lúa mì nguyên cám, gạo lứt, lúa mạch và lúa mạch đen là nguồn cung cấp chất xơ tuyệt vời, hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa.

Ngũ cốc không chứa gluten: Gạo, ngô, kê, lúa miến và kiều mạch vốn không chứa gluten và phù hợp với những người nhạy cảm với gluten hoặc mắc bệnh celiac.

Hiểu cách phân loại ngũ cốc có thể thay đổi cách bạn tiếp cận các bữa ăn của mình, giúp bạn đưa ra những lựa chọn lành mạnh hơn và sáng suốt hơn.Từ lúa mì và gạo đến hạt diêm mạch và lúa miến, mỗi loại ngũ cốc đều mang đến một điều gì đó độc đáo, khiến chúng trở thành một phần thiết yếu trong chế độ ăn uống và văn hóa của chúng ta.